Çocuklarda inatlaşma her yaş döneminde görülür. Bağımsız birer birey olduklarının farkına varmaya başlamaları ve dünyayı keşfetme merakları, bu inatlaşma sürecini tetikler.
Bu sürecin bir amacı vardır: sizin dediğinizin tersini yapmak. Ancak bu şekilde, size kendisinin bağımsız bir birey olduğunu ve kendi tercihlerini kendisinin yapabildiğini kanıtlayacaktır. Bu gibi kriz anlarında çocukla inatlaşmak, çocuğun bu hareket biçimini karakter parçası edinmesine sebep olabilir.
Çocukların inat dönemi için kesin yaş aralıkları verilemez. Çocuğun gelişimsel tablosuna göre farklılık gösterebilen bu dönem, bir buçuk – üç yaşları arası olabileceği gibi iki – dört yaşları arasında da olabilir. Bazı çocuklar bu dönemi daha kısa sürede ve daha az şiddetli geçirirken, bazı çocuklarda bu süreç uzun süreli ve çok şiddetli olabilir.
Peki böyle zamanlarda çocuklara nasıl davranmalıyız?
Bu dönemde anne babalar anlayış göstermeli, çocuğun ayrışma mücadelesini kırmamalıdır.
Anne babanın tutarlı ve sabırlı olması, çocuğun bu dönemi daha rahat geçirmesine yardımcı olacaktır. Korkutmak, cezalandırmak ve zıtlaşmak, bu davranışların artmasına veya yerleşmesine yol açabilir.
Çocuğa “hayır” demeden önce dikkatlice düşünün. Gerçekten “hayır” mı? Buna karar verin. “Hayır” dediğinizde bu, gerçekten “hayır” olmalıdır. Eğer istediği şey gerçekte ihtiyacı olan bir şeyse ve sağlanması da mümkünse, çocuğu fazla üzmeden ihtiyacı yerine getirilmelidir.
Kesinlikle mümkün değilse, saldırgan olmayan ama kararlı bir ifadeyle: “Hayır” deyin ve nedenlerini anlayabileceği ifadeler kullanarak açıklayın. Çünkü çocuk, neden engellendiğini bilmezse, haksızlığa uğradığını düşünebilir.
“Evet” ya da “hayır” a tam olarak karar veremiyorsanız, çocuktan düşünme süresi isteyin. “Bilemiyorum, düşünmem lazım, biraz bekler misin?” diyerek tekrar düşünün.
Eğer düşünmeden söylediğiniz “hayır” lar, çocuğun inatçılık mücadelesi (küsmek, ağlamak, tepinmek ve avazı çıktığı kadar bağırmak) sonucunda “evet” e dönüşürse, çocuk bunu mücadelesiyle kazandığını düşünecek ve bu eylem muhtemelen kronikleşecektir.
Kuralları belirlemede ve uygulamada uyum ve söz birliği içinde olun. Babanın kızdığı bir davranışı anne gülerek karşılar veya “Çocuğun üstüne gitme!” diyerek müdahale ederse, çocuk neyin doğru neyin yanlış olduğunu öğrenemez.
Çocuğunuz inat döneminde sabrınızı ne kadar zorlarsa zorlasın, sevginizden mahrum bırakarak onu cezalandırmayın. “Böyle davranırsan artık seni sevmeyeceğim.” tarzında tehditler kullanmayın.
Her şeyden önce, anne-baba olarak bu olumsuz tutum ve inatlaşma döneminin geçici bir durum olduğunu ve her anne babanın bu süreçten geçtiğini unutmayın.
Uzm. Psk. Gamze Selin Taşkeli
